شفقنا رسانه_ رسانه‌ها به‌واسطه مسئولیتی که در بازتاب اخبار و رویدادها بر عهده دارند، بیشتر از هر صنفی واجد رعایت اخلاق حرفه‌ای هستند تا آرامش روانی و روحی جامعه را بر هم نزنند. این روزها در میدان کار رسانه‌ای، با توجه به گسترش انتشار اخبار، ضرورت رعایت اخلاق حرفه‌ای بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. رعایت این اصول می‌تواند اعتماد مخاطب به رسانه را به دنبال داشته باشد.شهریار شمس مستوفی دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران و سردبیر سابق روزنامه همشهری معتقد است، ما در جامعه شناسی بحثی تحت عنوان حق و تکلیف داریم، یعنی اگر فردی دارای حقی است در برابر آن تکالیفی دارد. او توضیح می دهد: ما می دانیم یکی از اصول مهم در روزنامه نگاری، آزادی بیان است. وقتی به خبرنگاری آزادی بیان را در حداکثر نمود دهید، می توانید حداکثر رعایت اخلاق حرفه ای را از او بخواهید. در اینجا ما اختلال داریم. چون ما آزادی بیان به صورت حداکثری نداریم، طبیعتاً بر روی اخلاق حرفه ای هم بحثی صورت نمی گیرد.
شمس مستوفی با انتقاد به جدی نگرفتن بحث های اخلاق حرفه ای در رسانه ها به شفقنا رسانه می گوید: درباره اخلاق حرفه ای در رسانه ها خیلی کم کار شده است.در ایران به دلیل شرایط خاص روزنامه نگاری این مباحث به صورت جدی مطرح نشده است. وقتی ما رسانه ها را اعم از مطبوعات، خبرگزاری و پایگاه خبری و …مکلف به گرفتن مجوز می کنیم و شرایطی برای مدیران مسئول تعریف می کنیم، بدیهی است که همه اتفاق هایی که در رسانه رخ می دهد، بر دوش مدیر مسئول است. به نوعی تمام تخلفات و جرائم به این شخص مسئول برمی گردد. بنابراین آن اخلاق حرفه ای که وظیفه تمام خبرنگاران است، کمتر مطرح و کار می شود.
او ادامه می دهد: در همه کشورهای دنیا عنوانی با نام مجوز وجود ندارد، اما تمام رسانه ها منشور اخلاق حرفه ای دارند که بر اساس آن عمل می کنند. اما در رسانه های ما به ندرت شاهد منشور اخلاق حرفه ای در رسانه ها هستیم. زمانیکه آقای انتظامی در معاونت مطبوعاتی بودند چنین شرطی برای رسانه ها مقرر شد که رسانه های دارای منشور اخلاق حرفه ای، در گرفتن یارانه، امتیاز می گیرند. بر همین اساس تعدادی از رسانه ها شروع به نوشتن منشور اخلاق حرفه ای کردند و آن را بر روی سایت خود قرار دادند. اما شاهدیم وقتی خبرنگاری می خواهد در رسانه ای کار کند، به او گفته نمی شود که این منشور اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ی ما است و باید طبق این منشور کار کنید. هر چند بین روزنامه نگارانی چون پیشکسوتان و دیگر اهالی رسانه، بحث های جدی در حال صورت گرفتن است.
او درباره دلایل مطرح نشدن چارچوب های اخلاق حرفه ای در رسانه ها به صورت جدی توضیح می دهد: ما در جامعه شناسی بحثی تحت عنوان حق و تکلیف داریم، یعنی اگر فردی دارای حقی است در برابر آن تکالیفی دارد. ما می دانیم یکی از اصول مهم در روزنامه نگاری، آزادی بیان است. وقتی به خبرنگاری آزادی بیان را در حداکثر نمود دهید، می توانید حداکثر رعایت اخلاق حرفه ای را از او بخواهید. در اینجا ما اختلال داریم. چون ما آزادی بیان به صورت حداکثری نداریم، طبیعتاً بر روی اخلاق حرفه ای هم بحثی صورت نمی گیرد.
سردبیر سابق روزنامه همشهری درباره مولفه های حقیقی اخلاق حرفه ای در رسانه ها بیان می کند: این مولفه ها بنا بر رسانه و تحریریه ای که خبرنگار کار می کند، متفاوت است. اما یک سری اصول کلی هم وجود دارد، مثلا احترام به مالکیت معنوی، بی طرفی، راستگویی، احترام به حریم خصوصی، احترام به هویت ملی، احترام به اقلیت ها و مسئولیت اجتماعی، از مواردی است که تقریبا در تمام کشورهای دنیا به عنوان مولفه های مهم اخلاق حرفه ای شناخته می شوند.
او ادامه می دهد: مثلا در زمینه بی طرفی، خیلی از رسانه ها طبق خط مشی خود، مرزهای آن را جابجا می کنند. مثلا در کشور ما بسیاری از رسانه ها نماینده برخی از احزاب و جریان های سیاسی هستند و اینجا بی طرفی آنها زیر سوال می رود. اما همه این مولفه ها بر مبنای آزادی بیان است و این اصل نباید مورد کم بینی قرار بگیرد.
دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران در پایان صحبت های خود، برای رسیدن به وضعیت مطلوب در زمینه اخلاق حرفه ای پیشنهاد می دهد: ما شاهدیم که خبرنگاران با حقوق بسیار کمی در حال فعالیت هستند، طبیعتاً روزنامه نگار با حداقل دستمزد، شاید به خبر فروشی روی بیاورد، وقتی این اتفاق رخ می دهد، قطعا اخلاق حرفه ای را زیر پا می گذارد. در عین حال همگی ما شغلی را انتخاب کرده ایم که اصل و بنای آن اخلاق حرفه ای است. روزنامه نگار نمی تواند به مالکیت معنوی بی توجه باشد و راحت کار کند یا راستگویی را زیر پا بگذارد و کار خبر انجام دهد.
او ادامه می دهد: متاسفانه برخی از رسانه های ما علاوه بر اینکه منشور اخلاقی ندارند و یا آن را برای خبرنگار تشریح نمی کنند، بلکه موقع استخدام خبرنگار، پیشنهاد گرفتن آگهی هم به او می دهند. خب همه این موارد نقض کننده اخلاق حرفه ای در رسانه هاست. اول باید این اصل را در رسانه جا بیاندازیم که همه رسانه ها منشور اخلاقی داشته باشند و اهالی تحریریه باید به آن منشور اخلاقی پایبند باشند. در عین حال رسانه یا انجمن صنفی باید فکر و برنامه ای برای خبرنگار یا رسانه ای در صورت رعایت نکردن منشور داشته باشند.
او درباره برنامه انجمن صنفی برای اخلاق حرفه ای در رسانه ها توضیح می دهد: بارها در باره اخلاق حرفه ای صحبت و بحث کردیم، اما چون مسائل صنفی خبرنگاران چون دستمزد، بیمه و موارد ابتدایی آنها با مشکلات جدی روبرواست، هنوز در زمینه اخلاق حرفه ای نتوانستیم آنطور که باید به آن بپردازیم. طبیعتاً وقتی صنف قدرتمند باشد یکی از وظایف انجمن صنفی رسیدگی به اخلاق حرفه ای در رسانه ها می شود.
