جلسه داوری آثار جشنواره گزارشنویسی انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران روز پنجشنبه ۲۰ مرداد ۱۴۰۱ با ارزیابی حدود 605 اثر ارسالی از 177 روزنامهنگار برگزار شد. داوری این آثار، بهرغم تلخیها و رنجهایی که رسانهها و روزنامهنگاران کشور با آن درگیرند، برای هیئت داوران نشانههای خوشایندی نیز در بر داشت. تعداد بالای آثار و گستردگی طیف رسانهها و روزنامهنگاران شرکتکننده در جشنواره تصویری را روبهرویمان قرار داد که نشان میداد در حال حاضر چند نسل روزنامهنگار در ایران در حال روزنامهنگاریاند و همچنان میتوانند اثر خود را بر جامعه و فضای عمومی ایران بگذارند. شاید تلقی عمومی از زاویهای دور به این تصویر چنان باشد که روزنامهنگاری در این کشور به پایان رسیده و رسانهها بهقدری ضعیف شدهاند که دیگر نمیتوان برایشان کاری کرد، اما از زاویهای نزدیکتر میتوان به آثار رسیده به دبیرخانه همین جشنواره نگاهی انداخت و بارقههایی از امید را مشاهده کرد. سطح گزارشهای مرحله نهایی داوری جشنواره نشان میدهد که هنوز هستند روزنامهنگارانی که مطالبی باکیفیت و تأثیرگذار در رسانههای ایران منتشر کنند، گزارشهایی که هم استانداردهای حرفهای را مد نظر دارند و هم متوجه منافع مردم و خیر جمعیاند.
در این جشنواره، گزارشهای متنی منتشرشده از ابتدای سال 1400 داوری شدند و دو شرط برای برگزیدن گزارشهای منتخب در نظر گرفته شد. اول اینکه گزارشها استانداردهای لازم حرفهای و کیفیت موردنیاز در گزارشنویسی را داشته باشند و دوم اینکه گزارشهایی اثرگذار باشند و بتوانند خطاها را روشن کنند و قابلیت اصلاح روندها و تغییر شیوهها در جامعه را داشته باشند. در داوری نهایی، گزارشهای متعددی واجد این دو شرط بودند و تعدد گزینهها مایه امید و خوشبینی هیئت داوران به آینده روزنامهنگاری کشور بود. اما باید تأکید کرد که در کنار این گزارشهای استاندارد و اثرگذار که بخشی از آنها در دو فهرست گزارشهای برگزیده و گزارشهای شایسته قدردانی آمدهاند، متأسفانه تعداد چشمگیری گزارش نیز منتشر شدند که معیارهای لازم گزارشنویسی را نداشتند. بهنظر میرسد لازم است رسانهها بر قواعد گزارشنویسی و ملزومات و تمرین عملی آن و حضور در میدان واقعه و همچنین فرایند سردبیری مطالب تمرکز بیشتری داشته باشند تا بتوانند به این ترتیب اثر عمیقتری بر مخاطبان و مسئولان بگذارند. افزون بر اینکه برخی از شاخههای گزارشنویسی همچون گزارشهای تحقیقی یا گزارشهای خبری و تحلیلی، و همچنین بعضی از حوزهها از جمله گزارشهای ورزشی و سیاسی، نیاز به تقویت و شکوفایی بیشتری دارند، هر چند که شاید شکوفایی در شاخههایی از گزارشنویسی ــ بهطور مشخص گزارشنویسی تحقیقی و گزارشهای سیاسی ــ مستلزم کاهش تسلط قدرتهای سیاسی بر رسانهها باشد.
نکته دیگری که باید بر آن تأکید کرد این است که هیئت داوران در انتخاب آثار برگزیده مطلقاً جنسیت روزنامهنگاران را در نظر نداشت، اما با نگاهی به فهرست برگزیدگان نهایی، میتوان بهروشنی دید که خوشبختانه روزنامهنگاران زن سهم شایستهای در تهیه گزارشهای باکیفیت رسانههای ایران دارند و امیدواریم این سهم در رأس هرم مدیریتی و سطوح بالای تحریریه رسانهها نیز افزایش یابد. در گزارشهای رسیده به دبیرخانه، تعداد امیدوارکنندهای از آثار جالبتوجه در رسانههایی خارج از مرکز تهیه شده بود و با اینکه این آثار در فهرست برگزیدگان جشنواره حضور پررنگی ندارند اما باید تأکید کرد که روزنامهنگاری جدی در این کشور منحصر به مرکز نیست و اتفاقاً برای توسعه ایران لازم است که رسانههای خارج از پایتخت جدیتر گرفته شوند.
در هر حال، با اینکه رسانههای ایران تحت فشارهای شدید محتوایی و نیز اقتصادی هستند، و رقبای قدرتمندی در فضای مجازی پیدا کردهاند، مرور آثار جشنواره از این بابت مایه خرسندی بود که نشان میداد هنوز میتوان به رسانهها و دسترنج روزنامهنگاران حرفهای کشور دلگرم بود، بدون اینکه با نگاههایی مطلقنگرانه، آنها را بهکلی تمامشده و پایانیافته فرض کرد یا به آنها بهچشم رسانههایی بسیار قدرتمند و در اوج توان خود نگریست.
هیئت داوران: علیاکبر قاضیزاده، لیلا رستگار، نغمه دانش آشتیانی، رضا غبیشاوی، سعید ارکانزاده یزدی